Nghĩ ngợi lung tung là một hành vi ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của chúng ta.
Trạng thái này giống như việc khi một ngày kết thúc, bạn nằm mệt mỏi trên giường và vô vàn cảm xúc suy nghĩ quanh quẩn trong đầu cho đến khi bạn chìm vào giấc ngủ.
– 30 tuổi rồi nhưng vẫn chưa tìm được bạn đời, có phải tình yêu đã bỏ rơi mình rồi không?
– Bác sĩ đề nghị tiến hành kiểm tra thêm, không phải mình sắp chết rồi chứ?
– Hôm nay đồng nghiệp không chào hỏi với mình, không lẽ mình đã làm điều gì sai rồi sao?
Aaaaa…
Nếu bạn đã trải qua tất cả những điều kể trên hoặc là bạn đã gặp phải những tình huống tương tự, chứng tỏ bóng dáng của việc “hao tổn tâm lý” cũng đã xuất hiện trong cuộc sống của bạn. Vậy “hao tổn tâm lý” có nghĩa là gì?
1. Thế nào là “hao tổn tâm lý”?
Nói một cách đơn giản chính là, người khác chỉ tùy ý nói một câu cũng đã khiến cho bạn phải suy nghĩ rất lâu, càng nghĩ nhiều thì bản thân càng bị mắc kẹt trong vô vàn những suy nghĩ vô nghĩa và không cách nào thoát ra được.
Những người có hành vi “hao tổn tâm lý” đều là những người rất nhạy cảm, họ suy nghĩ rất nhiều, đối với một việc thường suy xét rất nhiều khía cạnh rồi sau đó lấy tiêu chuẩn cao để đòi hỏi bản thân, cuối cùng sau khi không đạt được yêu cầu thì rơi vào vòng luẩn quẩn tự trách.
2. Biểu hiện của việc “hao tổn tâm lý”
Do dự không quyết, sợ hãi lựa chọn
Thật là thảm hại nếu bạn gặp phải một người bạn mắc chứng rối loạn lựa chọn. Họ sẽ như thế này:
- Cuối tuần rủ bạn đi chơi nhưng chọn lựa cả nửa ngày trời cũng không biết nên đi đâu.
- Rủ bạn đến nhà hàng nhưng cầm thực đơn lật từ trang đầu đến trang cuối vẫn không biết chọn món nào, rồi lại hỏi bạn muốn ăn gì.
- Cùng lúc đưa cho bạn vài lựa chọn để bạn đưa ra ý kiến, sau khi bạn đưa ra ý kiến xong thì vẫn không biết chọn cái nào.
Làm việc chậm chạp, hiệu quả thấp
“Nước đến chân mới nhảy, nước đến cổ mới bơi” chính là biểu hiện điển hình cho việc “hao tổn tâm lý”, kết quả là sẽ đem đến cho bạn sự vui mừng đứt quãng và sự ngột ngạt kéo dài.
Trước kia vào cuối tuần, tôi thường dành một ngày để chơi rồi mới bắt đầu làm bài tập, đến chủ nhật cầm bút lên làm bài tập thì ti vi lại chiếu phim hoạt hình, trong lòng tôi lại nghĩ xem xong rồi hẵng làm cũng được, cứ như thế kéo dài cho đến phút cuối cùng thì tôi mới tá hỏa lên và bắt đầu làm vớ vẩn.
Điều kinh khủng nhất chính là, trong lúc đang chơi thì tôi lại cảm thấy chột dạ và tội lỗi khi nghĩ về đống bài tập, rồi sau đó lại bởi vì thời gian gấp rút nên tôi vừa làm vừa lo sợ.
Kết quả là bài tập không hoàn thành, chơi cũng không thỏa thích, khiến cho bản thân vô cùng mệt mỏi.
Tự chuốc phiền não, buồn lo vô cớ
Người có hành vi “hao tổn tâm lý” thường rất thích phức tạp hóa mọi chuyện, chỉ với một thay đổi nho nhỏ của thế giới bên ngoài cũng đủ để khiến họ sửng sốt.
- Có một ông bố nghe tin con trai mình phải đi nghĩa vụ quân sự, suốt ngày khóc lóc thở than lo cho sự an toàn của con trai.
- Nhìn thấy con gái đi cùng một bạn nam liền nghĩ hai đứa yêu sớm, rồi thể hiện thái độ với bạn nam.
- Nghe đồn chính phủ sẽ trưng dụng đất, liền bắt đầu lo lắng tiền đền bù không đến lượt mình thì phải làm sao.
Người vợ nhìn chồng suốt ngày ủ rũ buồn bã liền khuyên chồng viết ra những phiền não đó. Vài năm sau lúc người chồng thu dọn đồ đạc đã vô ý phát hiện ra tờ giấy kia, nhưng những chuyện đã từng khiến ông vô cùng đau khổ lại không hề xảy ra, hoàn toàn là bản thân ông tự biên tự diễn.
3. Làm cách nào để tránh khỏi việc “hao tổn tâm lý”?
Đừng kìm nén bản thân
Nhà văn nổi tiếng người Nga – Fyodor Dostoyevsky từng nói:
Hãy thử đặt cho mình một nhiệm vụ như sau: Đừng nghĩ về một con gấu Bắc Cực, và rồi bạn sẽ thấy rằng cứ sau mỗi giây mỗi phút, con gấu Bắc Cực sẽ lại hiện ra trong tâm trí bạn.
Các nhà tâm lý học gọi những chuyện muốn quên đi là “gấu Bắc Cực”, đồng thời tiến hành làm một thí nghiệm để kiểm tra “Rốt cuộc con người phải làm thế nào để có thể hoàn toàn quên đi một chuyện nào đó”, kết quả cho thấy bạn càng nói với bản thân rằng “không được nghĩ đến gấu Bắc Cực” thì não bạn lại càng nghĩ đến điều đó rõ ràng hơn.
Điều này chứng tỏ cưỡng ép bản thân làm một việc gì đó cuối cùng sẽ chỉ phản tác dụng. Vì vậy lần sau nếu não đang nghĩ ngợi lung tung thì hãy cố gắng chuyển sự chú ý của bạn sang một việc khác, thử đem “không được nghĩ đến gấu Bắc Cực” đổi thành “Heo Peppa” xem sao.
Ví dụ như lúc bạn đang rất đói nhưng bạn không được nói với bản thân là mình đói, bạn có thể nghĩ về chuyện lát nữa sẽ xem bộ phim nào chẳng hạn.
Đưa ra cho bản thân những gợi ý tâm lý tích cực
Những gợi ý tâm lý có thể khiến con người sống sót sau cơn tuyệt vọng, cũng có thể khiến cho con người thất bại. Giống như một chuyện tương tự nhưng lại xảy ra với hai người khác nhau thì sẽ dẫn đến những cảm xúc khác nhau, hiện tượng này được gọi là lý thuyết ABC trong tâm lý học.
Lấy ví dụ, chúng ta thường sẽ cảm thấy bản thân không bằng người khác vì trượt kỳ thi, dẫn đến việc càng không có tự tin trong kỳ thi tiếp theo. Trong lý thuyết ABC, B là quan điểm của chúng ta về bản thân vật A, và bởi vì quan điểm của B mà sinh ra cảm xúc C.
Nếu suy ngẫm việc trượt kỳ thi theo một góc độ khác rằng, kỳ thi lần này thực sự có những kiến thức bản thân chưa nắm vững, như vậy sẽ nhìn rõ hơn bản thân đang thiếu sót ở điểm nào để từ đó tiếp tục cố gắng.
Cái gì cũng có hai mặt của nó, nếu cứ nhìn chằm chằm vào một “vết đen” nho nhỏ thì sẽ khiến cho bản thân ngày càng trở nên tồi tệ hơn, chi bằng suy nghĩ kỹ hơn về việc bản thân đã rút ra được bài học gì trong chuyện đó.
Hành động ngay sau khi suy nghĩ
Hành động là một trong những cách hiệu quả nhất làm giảm “hao tổn tâm lý”.
Khi bạn đang do dự điều gì đó, chỉ cần bạn hành động ngay lập tức sẽ có thể giảm được những cảm xúc tiêu cực.
Nhưng con người lại là loài động vật thích trì hoãn, vậy phải làm sao bây giờ?
Đưa ra nhiệm vụ càng cụ thể càng tốt
Theo đặc điểm của não bộ: Nhận được mệnh lệnh càng rõ ràng thì hành động sẽ càng hiệu quả, vì vậy bước đầu tiên hãy thiết lập cho bản thân một mục tiêu cụ thể, thứ hai là thời gian phải rõ ràng.
Ví dụ giữa “2 giờ sẽ đến tủ lạnh lấy táo” và “Buổi chiều sẽ đến tủ lạnh lấy chút đồ ăn ngon” thì việc lấy táo rõ ràng là dễ dàng thực hiện hơn.
Còn về việc vì sao thời gian phải rõ ràng là bởi vì tâm lý của mỗi người đều có “hiệu ứng thời hạn”, con người có thể tập trung hoàn thành một việc gì đó miễn là gần với thời hạn mục tiêu.
Kiên trì 10 phút rồi hẵng tiếp tục
Não bộ rất thích “phản ứng tức thì”, chúng ta thường bị thu hút bởi nhiều cửa sổ bật lên trong lúc bật máy tính và những “cám dỗ” này đều đang ngăn cản những việc mà bạn đang muốn làm, lúc này bạn sẽ cảm thấy rất khó để tập trung.
Nhưng nếu bạn không thỏa mãn việc “phản ứng tức thì” ngay lập tức, thì khả năng kích thích của não bộ sẽ giảm đi càng nhiều khi thời gian chờ đợi càng dài. Vì vậy khi làm một việc gì đó hãy gợi ý bản thân “kiên trì 10 phút trước đã” và bạn sẽ phát hiện ra rằng, 10 phút sau bạn sẽ không muốn dừng lại nữa.
Tóm lại, tổng kết một chút như sau:
Trước hết, nghĩ ngợi lung tung là một hành vi “hao tổn tâm lý”, nó sẽ làm cho tâm trí bạn mệt mỏi. Thứ hai, một khi con người rơi vào trạng thái “hao tổn tâm lý” sẽ dẫn đến tình trạng chần chừ do dự khi đối mặt với một chuyện nào đó, làm việc chậm chạp không hiệu quả, tính nhạy cảm cao và phức tạp hóa mọi chuyện.
Có ba cách để tránh khỏi việc “hao tổn tâm lý”, đó là: Thứ nhất, đừng kìm nén bản thân mà hãy chuyển hướng chú ý; thứ hai, đưa ra cho bản thân những gợi ý tâm lý tích cực; thứ ba, hành động ngay sau khi suy nghĩ. Cuối cùng, tôi tin rằng bằng cách luyện tập chăm chỉ, bạn sẽ sớm có thể thoát khỏi những suy nghĩ vớ vẩn.
